Historia Browaru Bydgoskiego - próba ustalenia chronologii- część I - czasy najdawniejsze:
1858 – 1863 Browar „Giese & Becher” ( właściciele: Friedrich Dawid Giese i Heinrich Becher)
W 1858 roku kupiec Friedrich Dawid Giese kupił działkę u podnóża wzgórza zwanego wtedy Gieseshöhe, przy obecnej ulicy Ustronie, wtedy Doroothen Strasse i zbudował browar z piwnicami leżakowymi pod nazwą „Giese & Becher". To, że to tylko Giese kupił tę działkę poddaje J.Strelow w 1907 roku. Jednak Giese działał w spółce z Becherem. Może miał przez tę działkę większość udziałów w spółce, a może jednak kupili ją obaj wspólnicy. W każdym razie po śmierci Giesego w 1863 roku spadkiem zajmowali się jego spadkobiercy, a nie ma mowy o Becherze, co świadczy o dominacji udziału Friedricha Dawida Giese w tym biznesie.
Jeden Friedrich Giese figuruje jako browarnik już w 1855 roku pod adresem Toruńska 228 (dziwnie wysoki numer, niewystępujący na planie miasta). Może kuzyn który miał już wcześniej jakiś minibrowar? Drugi Friedrich Giese mieszka w 1855 roku pod Markt 77 ( gdzie to?) podobnie jak Heinrich Becher i działają już wtedy w spółce pod nazwą „Giese & Becher”. Czyli to na pewno ten od browaru.
A może to ten sam wymieniony dwa razy?
Zaś w 1858 roku jest w książce tenże drugi Friedrich browarnik już pod Wiatrakową 295 (nie wiem co to za numeracja, bo tam były najwyżej ze 3 domy)i spółka „Giese & Becher” nadal pod Markt 77. Pojawia się też browarnik Giese o skrócie imienia Gd.(?) na Kujawskiej 3, co odpowiada działce pod wzgórzem Gieseshöhe.
Trudno to rozgryźć, ale ufam relacji Strelowa z 1907 roku o historii browaru.
Był to bardzo dobry czas na uruchomienie browaru bazującego na produkcji bawarskich piw lagerowych, czyli piw dolnej fermentacji leżakowanych w zimnych piwnicach, gdzie drożdże osiadały i piwa się klarowały nabierając smaku. Takie piwnice firma „Giese & Becher" wybudowała dość łatwo dzięki lokalizacji u podnóża stromego wzgórza. Istnieją one do dzisiaj pod widocznymi przy ulicy Ustronie gruzami. Wtedy bawarskie lagery podbijały świat i nie wymagały żadnych kampanii reklamowych dla ich wprowadzenia. Rozniosło się wśród piwoszy, że są lepsze niż dawne pospolite brązowe i mętne piwa i wszyscy je chcieli pić. A kupcy chętnie nimi handlowali, bo były trwalsze.
Takimi piwami właśnie się zajęli Giese i Becher, którzy jako kupcy pewnie najpierw je sprowadzali z południa Niemiec.
Piwa typu lager, to piwa które dzisiaj są powszechnie dostępne – zdominowały rynek. Te dzisiejsze popularne marki koncernowe są ich nieudolną wersją przemysłową, niskochmielową i o mało wyrazistym smaku. Wcześniej znane były tylko piwa górnej fermentacji, które smakowały inaczej, często były mętne i kwaskawe, często brunatne od przypalanych słodów poprawiających smak. Lagery szybko je wyparły gdy tylko nowa technologia została dopracowana i upowszechniona, gdyż bardziej przypadły do gustu klientom i moda na nie się upowszechniła. Namiastki dawnych piw możemy spróbować pod markami piw belgijskich górnej fermentacji, szczególnie tzw. fermentacji spontanicznej i bardziej na codzień jako mętne piwa pszeniczne poprawne już jednak smakowo w tonie zbliżonym do uznanych od stu lat konwencji lagerów.
Friedrich Dawid Giese będący motorem tej firmy zmarł w 1863 roku, a jego spadkobiercy zrezygnowali z prowadzenia zakładu i postanowili go wyleasingować. Browar był przez następne lata spłacany w ratach przez prowadzącą go nową firmę (możliwe, że aż do końca 1898 roku).
1863 – 1892 Browar Strelow & Lindner ( właściciele: Julius Strelow i August Heinrich Lindner)
1893 – 1898 Browar Julius Strelow – spółka (wlaściciele: kupiec Julius Friedrich strelow i piwowar Julius Friedrich Carl Strelow)
1899 -1920 Erste Bromberg Lagerbierbrauerei und Malzfabrik, Juliusz Strelow (Pierwszy Bydgoski Browar Lagerowy i Słodownia, właściciel Julius Friedrich Carl Strelow)
1921 -1924 Browar Strelow – wdowa Elize Strelow (brak dokładnych danych)
Po śmierci Friedricha Dawida Giese browar został przez jego spadkobierców wydzierżawiony w październiku 1863 roku dwóm bydgoskim destylatorom, którzy prowadzili tę działalność jako firma "Strelow & Lindner". Byli to August Heinrich Lindner i Julius Strelow. Podaję tę datę za samym Juliusem Strelowem, który opisał historię bydgoskiego browarnictwa w 1907 roku w „Industrie und Gewerbe in Bromberg”. Jednak w 1907 roku był to zapewne Julius Friedrich Carl Strelow, potomek tamtego pierwszego Juliusa.
W książce adresowej na 1864 rok browar figuruje jednak jako podmiot „Spadkobiercy Giese”. Nowa nazwa „Strelow & Lindner” na początku tego okresu dopiero się więc kształtowała. Następnie, w kolejnych latach do 1892 roku w książkach adresowych jest już firma „Strelow & Lindner”, a od 1893 roku sam Julius Strelow. Od tego roku (1893) Lindner nie występuje już w spisie adresowym jako właściciel browaru, lecz jako emeryt. Sam Julius Strelow podaje we wspomnianej książce w 1907 roku, że jedynym właścicielem browaru jest od 1899 roku. Zatem od 1863 roku, przynajmniej do końca do 1898 roku, trwało wykupywanie browaru od spadkobierców Giesego i jednocześnie wspólnika Lindnera. Może jeszcze w grę wchodziły też spadkowe rozliczenia rodzinne Strelowa.
Jak można wyczytać w spisach adresów i firm, destylatorzy Strelow i Lindner próbowali kręcić od 1850 roku biznes spirytusowy przy Kornmarkt 2 w budynku nazwanym Ul – z niemieckiego Bienenkorb (może od kształtu budynku, a może od tłoku i gwaru w lokalu), a potem rozwinęli szeroko skrzydła w browarnictwie przy Doroothen Strasse, czyli dzisiejszej ulicy Ustronie. Jednocześnie przez jakiś jeszcze czas zachowali destylarnię (tzw. „Ul”).
Interes browarowy szedł na tyle dobrze, że w roku 1868 wybudowano dużą lodownię i piwnicę leżakową. W 1873 roku firma Strelow & Lindner pozyskała dodatkowe tereny dla browaru i wybudowała nową piwnicę fermentacyjną, słodownię klepiskową wraz z suszarnią dwusiatkową słodu.
W latach osiemdziesiątych XIX wieku browar produkował rocznie do 15 000 hl piwa (przeciętnie 10 000) hl i 1200 ton słodu (przeciętnie 1000 ton) na sprzedaż do innych browarów. Firma zatrudniała średnio 35 osób i używała 16 - 18 koni.
W 1897 roku browar wyposażono w kocioł parowy do zasilania warzelni w energię (gotowanie, mieszadła i pompy). W 1900 roku wprowadzono sprężone powietrze do procesów słodowania ziarna.
W 1902 roku została założona chłodnicza instalacja amoniakalna w celu chłodzenia piwnic leżakowych i wytwarzania lodu z wody wodociągowej. Wcześniej jedynym źródłem chłodu był lód zmagazynowany w lodowni przywieziony np. z Jeziora Jezuickiego i stawów przy obecnej Castoramie. Produkcja lodu jest intratnym biznesem gdy innym browarom kończy się lód z naturalnych zapasów. Można go sprzedawać też do innych branż. Bywały lata, że na lodzie można było zarobić więcej niż na piwie dzięki dobrej lodowni i zapasom lub później agregatom chłodniczym.
Jak podaje Strelow w 1907 roku „zakład zajmuje około 8,5 morgi terenu (1,7 ha), na którym znajduje się 26 domów i budowli, niestety, obiekty i urządzenia browaru nie są w pełni wykorzystane”.
I wojna światowa bardzo źle odbiła się na kondycji browaru. Brakowało surowca, bo priorytetem było wyżywienie ludności i wojska. Produkowano w ograniczonej ilości, głównie cienkusze - namiastki piwa, pewnie też piwa dla wojska. Wkrótce potem zmarł Julius Friedrich Carl Strelow. Pod adresem na ul. Ustronie 6 figuruje tylko wdowa Elize Strelow. Od 1925 roku działa tu już Browar Zdrojewskiego i Thiela. Nazwisko Strelow wróci tu jeszcze na kilka lat okupacji niemieckiej 1939 – 1945 za sprawą polityki nazistów i aktywności spadkobierców Juliusa Strelowa.
Jeśli ktoś jest w stanie zweryfikować lub uszczegółowić te informacje na podstawie innych źródeł niż wymienione w tekście, to zapraszam i zachęcam. Niejasności i wątpliwości zaznaczyłem w tekście. Pewne daty przyjąłem orientacyjnie wg różnych źródeł internetowych z braku książek adresowych- głównie chodzi o okres końcowy. Mogą to być raczej małe rozbieżności.
Wątek powiązany (proponuję dołączenie tutaj): viewtopic.php?f=93&t=5808&hilit=+Zdrojewski
|
