Forum Bydgoskiego Stowarzyszenia Miłośników Zabytków "BUNKIER"
https://forum.bsmz.org/

Opis Prądów z 1905
https://forum.bsmz.org/viewtopic.php?f=9&t=8296
Strona 1 z 1

Autor:  Mac [ wtorek, 28 lut 2017, 19:11 ]
Tytuł:  Opis Prądów z 1905

Tlumaczone z: http://kpbc.umk.pl/dlibra/docmetadata?i ... =&lp=1&QI=

Cytuj:
Prondy, 26 marca 1905

Dotyczy J. Nr 1588


Sprawozdanie lokalne na tematy:

1. krajobraz (pola, las, łąki, ogrody, góry, doliny, rzeki, jeziora, itp. - Szkic planu miejscowego i opis);
2. natura (dzikie i uprawiane produkty rolne i ich wykorzystanie);
3. produkty przemysłowe (ich wykorzystanie);
4. wydarzenia historyczne (dokładne daty);
5. styl życia, opieka społeczna, edukacja i moralność;
6. legendy i sagi oraz
7. co jeszcze warto wspomnieć, o tutejszych ludziach i ziemii


1. Ta część mojej wsi, w której znajduje się szkoła, jest położona z dala od drogi w idyllicznym położeniu nad stawem, wokół którego z powodów bardzo praktycznych osiedlili się pierwsi rolnicy (nawet teraz można zobaczyć latem i zima bydło pijace w stawie). Pierwsi mieszkańcy zostali osiedleni tutaj przez rzad Fryderyka Wielkiego po ukończeniu budowy Kanału Bydgoskiego i przybyli ze Szwabii. Po wykarczowaniu lasu wokół wsi zdobyli częściowo całkiem lukratywne pola uprawne. Teraz jest tylko na południowej stronie oraz daleko na południe i zachód las sosnowy, przeplatany z bardzo mała iloscia jodły, brzozy i dębu, który jednak przeważnie biednym mieszkańcom daje wiele korzyści, takich jak drewno opałowe, jagody, grzyby, itp. Laki leżące nad kanałem były dawniej bardzo niewydajne, ziemia kwaśna, a bydło nie mialo dobrego siana; ale po tym jak w 1884 roku zostało założone przez byłego właściciela młyna Schreinera i przeze mnie stowarzyszenie rolnicze, udalo nam się naklonic rolnikow do uzywania sztucznych nawozow, co poprawilo jakosc siana. Jeszcze do niedawna zboże było mlocone cepem i i wszystke plewy były zbierane recznie. Teraz każde gospodarstwo posiada narzędzia rolnicze. Kiedy zostałem tu przeniesiony w 1866 roku, a moja żona zaczęła szorować pomieszczenie, roześmiały się tutejsze kobiety i mowily "datau hert wi ken(ten?) Tid," [nieznany dialekt!]. Teraz jest tylko kilka domow, gdzie nie byłoby dość czysto. Wczesniej uprawiano tu siemię lniane, tkano len i wełne (trzymali owce) z których robiono ubrania dla kobiet, mężczyzn i dzieci, dzisiaj te produkty sa w pełni zastąpione przez pozornie tańsze i wiele delikatniejsze towary Żydów.
Zostala jedna rodzina gdzie przędzie się len i tka płótno , które następnie jest bielone w stawie. Okolica nie jest równa, a jednak dzieciom bardzo wyraźnie można pokazac rzeki, jeziora, góry i doliny, bo wszystko tu jest, nawet jeśli tylko w małych rozmiarach.


cdn...

Autor:  Mac [ wtorek, 28 lut 2017, 19:45 ]
Tytuł:  Re: Opis Prądów z 1905

Cytuj:
2. Podobnie jak w większości obszarów Poznańskiego i Prus Zachodnich znajdzie się również tutaj na lakach: rzodkiew świrzepa, perz, kąkol polny, chaber bławatek, powój polny, Z trujacych roslin: szczwół plamisty, bieluń dziędzierzawa, lulek, psianka a z grzybow muchomor czerwony. Z uprawnych roslin: żyto, jęczmien, owies, troche groch, gryka, ziemniaki, blizej kanalu również burak pastewny, kapusta i brukiew, uprawiane i wykorzystywane na własny użytek i sprzedaż.

3. Z zakładów przemysłowych znajduje się cegielnia oraz fabryka cementu wapiennego. Ostatnia produkuje podobna zaprawe do cementu, która jest często stosowana przez wielu murarzy przy budowie budynków. Wapno wydobywane jest maszynowo z ziemi między droga do Lisiego Ogona i kanalem bydgoskim. Po czym miesza się pewną ilość tłustej gliny formuje w ksztalt cegły i wystawia do suszenia, ostatecznie jest wypalane w piecu i mielone w młynie kulowym, pakowane do worków i sprzedawane. Również dużo torfu jest tutaj wydobywane i sprzedawane jako material grzewczy w tej okolicy. Ponad dwadzieścia lat temu starał sie pewien człowiek z Bydgoszczy, na lakach nalezacych do posla Schmidta lezacych przy kanale wydobywac wegiel brunatny, ze względu na duży pęd wody projekt musiał zostać zarzucony. Węgiel brunatny jest notabene również w Miedzyniu i Łochowie.


cdn...

Autor:  Mac [ wtorek, 28 lut 2017, 20:23 ]
Tytuł:  Re: Opis Prądów z 1905

Cytuj:
4. historyczne wydarzenia lokalne nie są mi znane.

5.
a) Specjalnych cech ludzi jak na Śląsku i niektórych innych częściach Niemiec tutaj nie ma.
b) Styl życia jest prosty, glowna potrawa jest ziemniak w różnych postaciach, cienkiej kawa z mlekiem lub chleb ze smalcem sa popularne. Wypiekanie chleba prawie całkowicie zniknelo, chleb kupowany jest z piekarni a mlekoi dostarczone z mleczarni w Bydgoszczy, tak że ani mleka, ani masła jest kupić tutaj od rolników nie mozna. Gospodarze ubijaja 1 moze 2 świnie, krowy nie sa jednak nigdzie ubijane.
c) jak widac większość mieszkańców mojej wsi to biedni robotnicy i kolonisci.
d) Nauka postępuje tak daleko, że nie ma rodziny która nie umiała czytać i pisać, dużo czyta sie z zamiłowaniem gazety, a także ksiazki z wędrównej biblioteki powiatowej.
e) moralności ludzi, wydaje się, pomimo kościoła i szkoły raczej sie nie poprawia, "Miłuj rodziców i Pana Boga" wydaje się tu coraz bardziej zanikać.

6. Zabobony tutaj bynajmniej nie wymarły. Na przykład gdy krowie lub koniowi nie smakuje pasza wtedy zwierzę jest "przeklete" i szkode naprawie sie przez "zaklinanie" przez tzw. "madra kobiete". Kiedy w Noc świętojańska w kapuste powklada sie galazki olszy, to kapusta nie zostanie zaatakowana prze gasienice.


cdn...

Autor:  Mac [ wtorek, 28 lut 2017, 20:30 ]
Tytuł:  Re: Opis Prądów z 1905

Cytuj:
7. Chciałbym krótko wspomnieć, że lokalni mieszkańcy nie trzymaja sie swojej ziemii i są ogólnie rzecz biorąc lojalnymi podwladnymi krola, chociaż socjaldemokraci także tutaj z roku na rok próboja zdobyc wieksze poparcie, najwyraźniej nie do końca bez powodzenia, co widac po najnowszych wyborach do Reichstagu. Tutejsza mniejszosc polska nie pozwala sobie na wielkie slowa pod adresem Niemcow, zaciska jednak piesci w kieszeni.

Czytane
Locher(??) 31/3 05
Knapp(?)


The End :)

Autor:  BYDZIAK 1958 [ wtorek, 28 lut 2017, 20:56 ]
Tytuł:  Re: Opis Prądów z 1905

Mac, zapewne Ty to przeczytałeś i potem tłumaczyłeś. Wielkie dzięki. Czyta się to z ciekawością. :1

( Nie wiedziałem, że w rejonie Prądów mamy pokłady węglą brunatnego. :shock: )

Autor:  Mac [ wtorek, 28 lut 2017, 21:01 ]
Tytuł:  Re: Opis Prądów z 1905

Potrzebowalem pomocy rodowitych Niemcow przy rozszyfrowaniu tego pisma :)
Tutaj wersja niemiecka: https://www.file-upload.net/download-12 ... t.doc.html

Autor:  BYDZIAK 1958 [ wtorek, 28 lut 2017, 21:08 ]
Tytuł:  Re: Opis Prądów z 1905

^^^ To im również bardzo podziękuj. Pomogli tym, poznać nam trochę historii przedmieścia, i to 'na żywo pisanej'. :za

Autor:  Mac [ piątek, 21 kwie 2017, 08:46 ]
Tytuł:  Re: Opis Prądów z 1905

Znalazlem w "Thorner Presse" wzmianke o powstaniu owego "stowarzyszenia rolniczego"
Zalozone 4 lutego 1885 roku we wsi Splittkrug (?) z inicjatywy A. Schreinera wlasciciela ziemskiego z Pradow-Hamernia (mlyn Tanskich). Mial 30 czlonkow.
http://www.kpbc.ukw.edu.pl/Content/1378 ... 85_031.pdf

Załączniki:
Bauernverein.jpg
Bauernverein.jpg [ 30.27 KiB | Przeglądany 5605 razy ]

Autor:  Mac [ piątek, 21 kwie 2017, 09:57 ]
Tytuł:  Re: Opis Prądów z 1905

poprawka...zalozone 25 stycznia...wiadomosc jest z 4 lutego :)

Strona 1 z 1 Strefa czasowa UTC+1godz. [letni]
Powered by phpBB® Forum Software © phpBB Group
http://www.phpbb.com/