Forum Bydgoskiego Stowarzyszenia Miłośników Zabytków "BUNKIER"

Pod koniec kwietnia tego roku, w trakcie jednej z organizowanych przez nas wycieczek, zauważyliśmy, że dwa z pięciu budynków znajdujących się przy ulicy Klinicznej (Kliniczna 4 i 6) zostały opróżnione i mają zabite płytami wejścia i otwory okienne. Dzięki wsparciu Macieja Kuleszy udało się ustalić, że działki, na których się znajdują przygotowane są do sprzedaży. W dniu 13.05.2025 roku Maciej Kulesza opublikował na ten temat artykuł Historyczne budynki D.A.G. Fabrik Bromberg na Kapuściskach idą na sprzedaż. Czy ratusz pozwoli na ich wyburzenie?.

Krótka historia: Osiedle przy obecnej ul. Klinicznej zaprojektował architekt Carl Staud z Düsseldorfu. Plany były gotowe w listopadzie 1941 roku ale brak porozumienia między magistratem, a D.A.G. sprawił, że budowę rozpoczęto dopiero na początku 1944 roku. Osiedle nie zostało ukończone – nie wybudowano m.in. drogi i chodników.
Budynki zaprojektowano na planie prostokąta z dwuspadzistym dachem krytym dachówką. Każdy z nich jest podpiwniczony. Piwnice służyły również jako schrony przeciwlotnicze. Według planów miało powstać więcej domów – z ośmiu wybudowano pięć (dwa dla kierownictwa i trzy dla inżynierów). Budynki charakteryzuje nie tylko ich unikalna konstrukcja ale także estetyka wyraźnie kojarząca je z architekturą ówczesnych Niemiec. Budynki te są zarówno konserwatywne w swojej wymowie, na co wskazuje ich kształt, materiał którym wykończono fasadę (cegła klinkierowa) i połacie dachowe. Równocześnie widać w nich wpływy awangardy, w postaci choćby bulai czy bardzo prostych układów okien i braku ornamentyki. Budynki te są jednymi z najbardziej reprezentatywnych, a równocześnie zachowanych w formie eksponującej ich walory, obiektów mieszkalnych z okresu okupacji.

Zaniepokojeni losem tych budynków (istnieje realne zagrożenie, że nowy właściciel/inwestor będzie chciał docelowo je wyburzyć) podjęliśmy decyzję o próbie ich ochrony.
W dniu 15.05.2025 r. wysłaliśmy do Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków wniosek o wszczęcie z urzędu postępowania i objęcie ochroną historycznych budynków D.A.G. Fabrik Bromberg znajdujących się w Bydgoszczy przy ul. Klinicznej 1, 2, 3, 4, 6.

Niestety w dniu 07.08.2025 r. otrzymaliśmy datowane na 31.07.2025 r. Postanowienie Kujawsko-Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków o odmowie wszczęcia postępowania. W uzasadnieniu WKZ stara się udowodnić, że Stowarzyszenie składając wniosek nie spełniło jednej z dwóch przesłanek wskazanych w Kodeksie Postępowania Administracyjnego, a mianowicie nie wskazało interesu społecznego do wszczęcia takiego postępowania, co naszym zdaniem jest absurdem. We wniosku jasno wskazaliśmy taki interes, dodatkowo już sama Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami wskazuje, że zachowanie każdego zabytku leży w interesie społecznym, a więc określenie czy budynki przy Klinicznej są zabytkami, czy nie naszym zdaniem wypełnia tą przesłankę.

10 sierpnia złożyliśmy do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego zażalenie na wskazane wyżej postępowanie i czekamy na jego rozstrzygnięcie.
Równolegle jesteśmy w trakcie przygotowywania kolejnego wniosku o wszczęcie z urzędu przez K-P WKZ postępowania o wpis do Rejestru Zabytków.

Tym samym zwracamy się do Wszystkich Osób i Organizacji Społecznych, które chciały by wesprzeć nasze działania, o przesyłanie na nasz adres mailowy stowarzyszenie@bsmz.org pism z poparciem.
Będziemy również wdzięczni (jeśli ktoś posiada) za udostępnienie historycznych zdjęć lub innych materiałów dotyczących tych budynków (zależy nam zwłaszcza na zdjęciach wnętrz i zachowanych szczegółów architektonicznych i/lub wykończeniowych).

Za wszelką pomoc z góry dziękujemy