Forum Bydgoskiego Stowarzyszenia Miłośników Zabytków "BUNKIER"

Zabytkowy cmentarz ewangelicki z początku XIX w., na planie prostokąta. Zachowany czytelny układ. Powierzchnia – 0,24 ha. Położony około 120 m od szosy Rudy - Władysławowo, przy drodze biegnącej przez wieś, na terenie płaskim, od zachodu cmentarza zabudowania wiejskie. Parafia Rynarzewo. Cmentarz zadbany, zachowało się ok 80, w większości zniszczonych nagrobków, najstarszy pochodzi z 1859 r.








Na terenie cmentarza znajduje się również pomnik










Tabliczka kamieniarza

_________________
=> https://sites.google.com/site/zapomnieni/home

Ze dwa lata temu ten cmentarz porastały tak wysokie krzaki, że mało komu przyszłoby do głowy, co na tym skrawku ziemi się znajduje.

tutaj trzeba pochwalić soltysa co całe, że tak powiem towarzycho ogarnął i ostro działa na rzecz Ruden

Bezwzględnie należy chwalić mieszkańców i sołtysa, którzy dopuścili się tego czynu społecznego :p
Sam cmentarz liczy dziś ok. 80 zachowanych grobów, w tym 5 tablic i ok. 20 drzew - klony i dęby - wszystkie są pomnikami przyrody.

Opisy tabliczek nagrobnych ze zdjeć danych przez Misię (licząc od góry)
Fot. 3
Hier ruhen in Gott
meine liebe Frau | mein liebes Söhnchen
Alma | Gerhard
Strohschein
geb. Bulle
3.12.1907 | 15.12.1930
24.12.1930 | 3.1.1931
ruhet in Frieden

Fot. 5 - najstarszy zachowany nagrobek
Hier ruhen
Johann Ludwig
Alff
geb. am 2 August
1810
gest. am 4 Juli
1859
Mit seinen 9 Kindern

Fot. 6
Hier ruht in Gott
Meine liebe Frau und unsere
... Mutter
... Koebernik
geb ?? Januar 1826
gest 4 Marz 1862
Von den Deinen früh geschieden
Gehst Du schon zum ewgen Frieden
Hörest nicht des Gatten Klagen
Siehst nicht deiner Kinder Schmerz
Ach, sie können’s kaum ertragen
und vor Wehmuth bricht ihr Herz

Fot. 9
Gustav Wodsack, Steinmetzmstr
Bromberg

Spod ręki kamieniarza Gustava Wodsacka wychodziły nie tylko nagrobki z Małych Rud. Na pewno tworzył też groby dla zmarłych mieszkańców Godzimierza.



Fot. 12
Hier
ruht in
Gott
Wilhelm Kobernik
geb. d. 2 October 1816
gest. d. 26
Juli
1901
ruhe sanft


Fot. 13
Hier ruht in Gott
mein liebes Sohnchen
und Bruderchen
Edmund Siewert
4.1.1925
8.7.1925
Ruhe sanft


Fot. 14. Resztki żeliwnego ogrodzenia nagrobka;


Fot. 15. Pozostałość po tabliczce nagrobnej;


Fot. 16. Tablica informacyjna Małych Rud umiejscowiona na cmentarzu;

Rudy opisane w Słowniku Geograficznym, t. IX:
Rudy, niem. Ruden, wieś i okręg wiejski powiat szubiński , o 3 km na południowy wschód od Rynarzewa, wzdłuż lewego brzegu Noteci, na przestrzeni przeszło 2 km; parafia i poczta w Rynarzewie, szkoła w miejscu, stacja dróg żelaznych w Chmielnikach 11 km; 27 domów, 198 mieszkańców; O mieście Rudy, które na mocy przywileju króla Kazimierza (Kod. Wielkop., n. 1165) z r. 1337 bracia Wojciech i Marcin założyć mieli w okolicy Samoklęsk, Szubina i Rynarzewa, milczą późniejsze źródła. W skład okręgu wiejsckiego wchodzi Popielarka (Ascherbruck) 30 mieszkańców, 2 domy. Cały okręg ma 30 domów, 228 mieszkańców (16 katolików i 212 protestantów) i 442 ha (268 roli, 130 łak, 1 lasów); czysty dochód z ha. z roli 9*79, łąk 19*19, z lasu 1*17 marek.

Opis Małych Rud z tabliczki informacyjnej z fot. 16:

Małe Rudy leżą w pradolinie noteckiej około 40 - 45 m. n.p.m. w północno wschodnich Pałukach, na naturalnej granicy Pałuk i Krajny jaką stanowi Noteć.
Pierwszą źródłową wzmianką na temat miejscowości Rudy jest dokument podpisany dnia 15.03.1663 r. przez hrabiego Andrzeja Gembickiego na zamku łabiszyńskim, dziedzica Rynarzewa, o sprowadzeniu tzw. "holendrów" czyli osadników niemieckich. Od 1880 roku gmina ewangelicka na terenie wsi Rudy posiadała dwa cmentarze grzebalne, które w chwili obecnej są miejscem historyczno-krajobrazowym Małych Rud.

Wspomniany drugi cmentarz to ten we Florentowie zamieszczony tutaj.

Pewnie to jakiś drobny fragmencik ogrodzenia,

http://imageshack.us/photo/my-images/195/p8061339.jpg/