Forum Bydgoskiego Stowarzyszenia Miłośników Zabytków "BUNKIER"
https://forum.bsmz.org/

Browar przy Farze
https://forum.bsmz.org/viewtopic.php?f=93&t=3985
Strona 1 z 1

Autor:  Hrab [ piątek, 24 lut 2012, 23:05 ]
Tytuł:  Browar przy Farze

Browar ten nazwałem tak z uwagi na bliskie sąsiedztwo kościoła farnego. Może są gdzieś w księgach zapiski o jego właścicielu.
Znana z produkcji piwa Bydgoszcz miała w czasach przedprzemysłowych wiele browarów, w tym przynajmniej 3 klasztorne wspomniane w tym dziale. Pozostałe browary należały do miejscowych przedsiębiorców - mieszczan, często podsiadających także spichrza, czy też szkuty.
Trudno je dzisiaj zidentyfikować co do położenia i własności, ale jest jeden ciekawy przypadek takiego browaru, który znalazł się na mapie rekonstrukcyjnej Gustawa Reicherta i Emila Schulza z 1890 r obejmującej czas XVI-XVIII w.
Do browaru prowadzi z rynku wąska uliczka o nazwie Alejka ku Wodzie.

Obrazek

W bydgoskim muzeum znajduje się olejny obraz (akurat jest wystawiony w spichrzu na Grodzkiej).
Na tym obrazie, po lewej stronie, widać umocnione i podwyższone nabrzeże przystosowane do cumowania szkut i łodzi. To na tej posesji – w głębi terenu od nabrzeża (już poza obrazem) można umiejscowić browar widoczny na mapie.
Obok – w stronę Fary – widać panie piorące białe tkaniny. Może to pranie ma tez związek z browarem, gdyż niekiedy piwowarzy usprawniali sobie pozyskanie brzeczki z zacieru drogą filtracji przez tkaniny. Częściej jednak posługiwano się najprostszą, aczkolwiek mało wydajną metodą – pobierania sklarowanej brzeczki znad młóta.
Nie bez znaczenia jest też sąsiedztwo dwóch młynów. Wytworzony w browarze słód trzeba było zmielić celem przygotowania z niego zacieru. To właśnie robiono w młynach.

Obrazek

Kolejny rysunek ze starych ksiąg wyjaśnia głęboki sens takiej lokalizacji browaru. Obraz na nim widoczny nawet idealnie pasuje do tego miejsca. Można sobie wyobrazić, że po drugiej stronie rzeki widzimy zabudowania klasztorne Karmelitów, a wśród nich – także nad rzeką – konkurencyjny browar. Miejsce do przybijania łodzi i szkut miało na celu dostarczenie ziarna do słodowania (każdy browar był zarazem słodownią), jak też pozwalało na łatwe wyekspediowanie piwa, choćby do Gdańska. Ponadto browar mógł być popularny wśród flisaków, sterników, pomagrów i szyprów, którzy musieli zabezpieczyć na każdy rejs zapas piwa dla załogi.
Ciekawym rozwiązaniem jest ruchomy zsyp pozwalający na załadowanie ziarnem podanym żurawiem i wsypanie do składu nad słodownią poprzez podniesienie koryta do góry. Słód wytwarzano głównie z pszenicy, jęczmienia, żyta i orkiszu.

Obrazek

Kolejna rycina pokazuje pracę w XVI wiecznym browarze.
Obrazek

A tu zadowolony piwowar w czasie przerwy śniadaniowej.

Obrazek

Kunszt piwowara był często poddawany próbie. Było przyjęte, że pewne piwa o większej mocy – na przykład tzw. dubeltowe – muszą po rozlaniu na ławie w karczmie skutecznie przykleić tę ławę do siedzenia.
I to regularnie sprawdzano w karczmach i gospodach:

Obrazek

Autor:  AERO [ sobota, 25 lut 2012, 15:58 ]
Tytuł:  Re: Browar przy Farze

Sprytny sposób na sprawdzenie mocy piwa .
Wyobrażacie sobie " atmosferę" w takiej tawernie . :)

Trochę OT, ale przy okazji przedstawionego , olejnego obrazu ;

Widoczna między Farą a młynem wieża, to Brama Poznańska , zwana również Chwytowską ?
Czy widoczna na rzece piaskowa łacha z ptakami , to tworząca się właśnie ... Wyspa Św. Barbary ?



Wygląda na to, że cypel na którym stał młyn, zachował się .

Autor:  Hrab [ niedziela, 26 lut 2012, 21:01 ]
Tytuł:  Re: Browar przy Farze

Obecny stan tego miejsca pokazanego na obrazie. Trochę poszerzyłem widok w lewo - tam gdzie stał browar.
Na miejscu "pralni" mieszka biskup, a po browarze jest ten obecnie remontowany przez kurię budynek z kaplicą, który był nieczynny ze 40 lat lub więcej. Co tam w ogóle było z pierowotnego założenia ?
Obrazek

Autor:  lisiogonek [ niedziela, 26 lut 2012, 22:28 ]
Tytuł:  Re: Browar przy Farze

Na tym obrazie jest kapitalnie dobrane światło i do tego ta ciężka chmura (może nawet burzowa?)
z kierunku południowo-zachodniego. Tak się zastanawiam czy obecny jaz nie jest przesunięty troszkę do przodu...a może to błędna ocena perspektywy?

Autor:  GrapHite [ niedziela, 26 lut 2012, 22:57 ]
Tytuł:  Re: Browar przy Farze

nie można też za bardzo sugerować się tym obrazem, po rozmowach z osobą pracującą w muzeum dowiedziałem się, że nie jest on dokładnym odwierciedleniem

Autor:  Hrab [ wtorek, 28 lut 2012, 21:45 ]
Tytuł:  Re: Browar przy Farze

Dawna „Alejka ku Wodzie”, czy może lepiej „Uliczka ku Wodzie” (wszak to w zabudowie miejskiej), prowadziła, tak jak i dzisiaj prowadzi, ze Starego Rynku w kierunku Brdy. W jej przebiegu zmieniło się jedynie to, że na jej wylocie do rzeki została zamknięta i zabudowana. Jest to ulica ks. Tadeusza Malczewskiego. Kiedyś na jej końcu, nad samą wodą, był ten mniejszy kwadratowy budyneczek browaru – prawdopodobnie murowana warzelnia, w której palono pod kotłem oraz suszono słód, a na piętro wciągano żurawiem ziarno z łodzi. Większy budynek przylegał do ulicy po lewej. Tam zapewne piwo fermentowało, nalewano je do beczek i magazynowano, a na klepisku słodowano ziarno na zimową produkcję piwa.
Właściciel browaru codziennie, jeśli nie wyjeżdżał (albo raczej wypływał) w interesach do Gdańska, czy Torunia, odwiedzał piwowara schodząc tą uliczką z rynku, by sprawdzić smak piwa i jego zapas.
A tak przy okazji - w Bydgoszczy nie ma ulicy Browarnej!

Obrazek

Obrazek

Obrazek

Obrazek



Widok taki, jak na wcześniej pokazanym olejnym obrazie. Rycina pokazuje stan z przełomu XIX i XX wieku. Widać podobnie umocnione nabrzeże Brdy i zespół zabudowań. Czy wtedy jeszcze był tu browar? Są to juz czasy intensywnego działania nowych browarów przemysłowych, o których mowa w innych wątkach tego działu.

Obrazek

Autor:  Hrab [ niedziela, 17 lut 2013, 21:49 ]
Tytuł:  Re: Browar przy Farze

Planie Gretha z 1744 roku pokazuje działki z numerkami po których pewnie dałoby się dojść do ich przeznaczenia i właścicieli.
Zdjęcie pochodzi z przewodnika z 1914 roku. Widac tu posesję nad brzegiem, gdzie kiedyś był kiedyś browar.

Obrazek

Obrazek

Autor:  Hrab [ niedziela, 31 mar 2013, 21:45 ]
Tytuł:  Re: Browar przy Farze

Mapka, którą wykonał Landbaumeister w 1786 roku, skopiowana w 1806. Na niej widać w miejscu lokalizacji browaru, przy bramie młynów, spalony dom kogoś o nazwisku Rehsche, jeśli to jest nazwa budynku od nazwiska.
Literą i oznaczony młyn zasilający folusz. Literą k młyn mączny. Jest tam opisanych jeszcze wiele innych młynów. Wcześniej jeden z młynów był młynem słodowym obsługującym browary. Mielenie słodu jest innym procesem niż mielenie ziarna na mąkę, gdyż należy zachować łuskę będącą naturalnym materiałem filtracyjnym. Młyn taki zatem nie mieli lecz zgniata ziarna.
Link do mapy:
http://kpbc.umk.pl/dlibra/docmetadata?i ... &lp=35&QI=

Obrazek

Obrazek

Autor:  Hrab [ środa, 31 gru 2014, 11:58 ]
Tytuł:  Re: Browar przy Farze

Ten browar, jak każdy inny w tamtych czasach, sam wytwarzał słód. (http://pl.wikipedia.org/wiki/S%C5%82%C3%B3d).
Na zdjęciach jest oryginalna szufla słodownicza ze starego browaru posiadającego własną słodownię.
Akurat leży sobie na lodzie Zalewu Koronowskiego (nie tegorocznym). Ma ją w posiadaniu mój kolega, wieloletni słodownik z fordońskiej słodowni (w niej jednak takich szufli nigdy nie używano, bo to słodownia zmechanizowana i zautomatyzowana)
Lód pasuje do kompletu, bo był zimą wycinany w kostkach przez browary celem przechowania na cieplejszy czas i użycia jako środek chłodniczy.
Szufla słodownicza służyła do przewracania słodu na grzędzie (viewtopic.php?f=93&t=937&hilit=pomorski#p25720 ) w czasie słodowania, czyli procesu kiełkowania ziarna celem wyzwolenia w nim enzymów przydatnych w browarze do scukrzenia zacieru. Przewracało się je wiele razy dla przewietrzenia, schłodzenia i zapobieżenia zrośnięciu ziarna w zbity blok przez splątanie się kiełków.
Szufla, wraz z innymi narzędziami dawnych browarów, była częstym symbolem cechów piwowarskich. Była wykonana z drewna dla lekkości i eliminacji zagrożenia drapania klepiska (podsadzki słodowni) przez co wymagałoby ono częstych remontów, a powstające okruchy stanowiłyby zagrożenie dla śrutowników mielących słód na zacier.
W Biskupinie robią piwo po dawnemu – jak przy farze (ale słód kupują): http://www.palukitv.pl/wideo/678/Kto_pi ... zyje_.html

Załączniki:
Zdjęcie0628.jpg
Zdjęcie0628.jpg [ 119.91 KiB | Przeglądany 5400 razy ]
Zdjęcie0629n.jpg
Zdjęcie0629n.jpg [ 127.36 KiB | Przeglądany 5400 razy ]

Autor:  Hrab [ sobota, 25 lut 2023, 22:02 ]
Tytuł:  Re: Browar przy Farze

Odtworzyłem mapkę z lokalizacją browaru i wstawiłem rycinę pokazującą dawny wygląd tej okolicy.

Załączniki:
BF.JPG
BF.JPG [ 74.55 KiB | Przeglądany 662 razy ]
Lito.JPG
Lito.JPG [ 132.47 KiB | Przeglądany 662 razy ]

Strona 1 z 1 Strefa czasowa UTC+1godz. [letni]
Powered by phpBB® Forum Software © phpBB Group
http://www.phpbb.com/